Abenduko bigarren igandea

Salmoa 125

Leloa: Handizki gaitu Jainkoak lagundu :
Hara non garen bozkariatzen.

Preso zirenak baititu Jaunak erakarri,
Gu ginen kasik ametsetan.
Ahoa zabal ginauden oro, dena irri,
Kantu soinuak ezpainetan.

Bertze jendeek egiten zuten so elgarri :
“Ari da Jauna heien baitan”.
Handizki dauku Jaunak eskua eman guri :
Hara non garen lorietan.

Eman zuk, Jauna, gure jendean indar berri,
Urek bezala mortuetan.
Nigar hipetan joaiten direnak ereilari,
Uzta bilari lorietan.

Haratekoan harat doatzi pleinuz ari,
Hazi bihiak eskuetan.
Hunatekoan hunat datortzi kantuz ari,
Espal ederrak besoetan.

Salmo hau « Beilarien kantuetarik » zen. Hauek ez ziren Jerusalemego tenploan kantatzen, bainan beilaz Jerusalemerat igaiten den bidean (Jerusaleme mendian da). Babiloniako presoaldia bururatua zen eta tenploa berriz eraikia; beraz zertako berriz aipa ?
Etxerat-itzultze horren alaitasuna deusik ez da gure bihotzen zorionaren ondoan, azken iganaldian. Izraelen, lehengo denboretaz oroitzean, geroa da gogoan. Jainkoak « miragarriak » egin ditu bere herriarentzat: Egiptotik ateratzea, desterrutik itzultzea, bainan haundiagoak eginen ditu, gatibu ainitz baita oraino Jerusalemerat ekartzeko: leku arrotzetan direnak, egungo lehen irakurgaian Baruken liburuak aipu dituenak; eta oroz gainetik, mundu zabalean dagotzin gatibuak: indarkeria, herra, zuzengabekeria, mesprexu eta edozoin moldetako zapaldian daudenak.
Gizadi osoari dagokion idekidura zabalduko du bibliako fedeak : Izrael, gizadi guziaren zerbitzari dela aurkitu-arau, Jerusaleme ez da gehiago Izraelen haurren aberria bakarrik bainan jende guzien bil-tokia. Izaik holako ikus-molde zabalak agertzen ditu frangotan, adibidez: « Zure argirat etorriko dira herriak, zure goizargirat erregeak. ...Beha ingururat eta ikus.... Heiek ikustearekin dirdiran jarriko zira, bihotza zabalduko zaizu bozkarioz; zureganat bilduko dituzte urruneko herrien altxorrak, zureganat ekarriko nazioneen ontasunak. Zure herria kameluz estaliko da (eta hemen idazleak mundu ezaguneko nazione aberatsenak ditu aipatzen) Madian eta Efako karabanak, bai eta Sabako guziak. Urre eta intsentsu ekarriko dute, Jaunaren egintza goresgarriak hots eginez. Zuretzat bilduko dituzte Kedarko artalde guziak, zure zerbitzuko izanen dira Nebaiot-eko marroak; Jaunari eskainiko zaizkio bere aldare gainean, harentzat opari atsegingarri eta Jaunak eder baino ederrago eginen du bere ospea agertzen duen tenplua. Zer dira horiek, zeruan harat hodeiak bezala usategirat usoak hegaldaka bezala?.. (Is 60,3.5-8) Bai eta ere: « Noizbait Jaunaren etxea gainean duen mendia beste mendiak baino gorago ezarriko du Jaunak, beste mendixkak baino gorago. Eta harat joanen dira nazione guziak. Nazione asko harako dira, erranez: Zatozte, igan gaitezen Jaunaren mendirat, Jakoben Jainkoaren etxerat.. » (Is 2,2-3)
Horiek hola, egungo salmoa, Jerusalemeri buruz kantatzean, Izraelen bizi barnean sartzen da bai eta ere munduaren barne barnean, zeren egun batez nazione guzi guziek, eta ez bakarrik desterratuek edo Israelgo beilariek, bide hori hartuko baitute. Beha berriz ere zer dion Izaik: « Sion mendian, Jaun guziahaldunak apairu nasaia emanen du herri guzientzat, haragi gizen eta arno xahar, haragi gizen bikain, eta arno xahar garden apairua. Mendi huntan kenduko du herri guziak estalirik zauzkan oihala nazione guzien gainera zabaldu oihala » (Is 25,6-7) Eta bururatzeko testo miragarri hau: « Hara, zeru berria eta lur berria kreatuko ditut. Lehengoaz nehor ez da oroituko, nehori ez zaio gogoratuko. Azkenik gabeko bozkarioa eta alaitasuna kreatuko ditut bozkario-hiri bilakatuko baitut Jerusalem, alaitasun-herri hango jendea. Ni ere alai izanen naiz Jerusalemengatik. » (Is 65,17-18)

Bigarren irakurgaia

(Goazen behaztopatu gabe Kristoren egunari buruz )

Jondoni Paulok Filipeko giristinoeri 1, 4-6. 8-11

Haurrideak,
4 pozik egiten diot beti otoitz Jainkoari zuen guzien alde,
5 lankide izan baitzaituztet Ebanjelioaren zabaltzean,
lehen egunetik orai arte.
6 Segur nago eginbide on hau zuen baitan hasi duen Jainkoak
bururatuko duela Kristo Jesus etorriko den eguna arte.
8 Lekuko dut Jainkoa, zenbat maite zaituztedan zuek guziak
Kristo Jesusen maitasun samurrean.
9 Eta hau da nere otoitza: gero ta handiago izan dadila zuen maitasuna jakitate eta adimendu osoan,
10 hoberenaren berexten jakin dezazuen.
Horrela, garbi eta hobenik gabe joanen zirezte Kristoren egunera,
11 Kristo Jesusen bitartez dugun zuzentasunaz beterik,
Jainkoaren aintza eta gorespenerako.

Jondoni Paulok Filipeko fededun taldea sortu zuen Silas eta Luk berekin zituela. Fededun heietarik batek, Lidia izenekoak, bere etxean hartu zituen. Bainan Filipen, denen gustukoa ez zen mirakuilu bat egin zuen Paulok. Huna zer dion Lukek: « Otoiz-lekurat gindoatzin batez, neskato gazte bat etorri zitzaikun biderat: geroaren asmatzeko ahala emaiten zion izpiritu batek hartua zen, eta bere asmaketen bidez irabazi ederra emaiten zioten nagusieri. Neskatoa ondotik ginuen, Paulok eta guk, oihuka: « Gizon hauek Goi-goiko Jainkoaren zerbitzariak dira, eta salbamen bide bat mezutzen dauzuete. » Egun ainitzez egin zuen gauza bera. Azkenean Paulo, nardatua, itzuli zen eta izpirituari erran zion: « Jesu Kristoren izenean manatzen daiat: atera hadi emazte horren baitarik ». Eta ordu berean atera zen. Neskatoaren nagusiek, beren irabazien mentura galdu zutela ikustearekin, Paulo eta Silas hartu eta hiriko plazarat ereman zituzten buruzagienganat, eta jujeen aitzinean salatu, erranez: « Gizon hauek gure hiria durduzatzen dute: juduak dira, eta guk erromatarrek, ontzat har ez ditzazkegun eta begiratzera haizu ez diren ohidurak irakasten dituzte. »
Paulok otoitza aipatzen du eta bere otoitzaren gaia xeheki emaiten, guretzat erakaspen ona: « Gero eta handiago izan dadila zuen maitasuna jakitate eta adimendu osoan, hoberenaren berexten jakin dezazuen ». Ohar gaiten: maitasunak du lehentasuna. Harek du jakitatean aitzinarazten: « gero eta handiago izan dadila zuen maitasuna jakitate eta adimendu osoan. Paulorentzat delako « adimendua » ez da bakarrik izpirituaren adimendua bainan bihotzaren begia, « fedearen begiak » erran ditake. Biblian soaren sinbolismoa hedatua da. Adamen haurrek begiak badituzte eta ez dute ikusten, profeten arabera; bainan badira ere Adamen bestelako haurrak: « Jainkoari buruz begiak altxatzen dituzte » salmoak dion bezala, erran nahi baita maitatzen, adoratzen eta konfiantxa egiten badakitela.
Hola beraz, begiak idekirik, behaztopatu gabe fededunak Kristori buruz doatzi. Girixtinoa, iguriki dagon jendea da... Kristoren Egunaren beha dago, Maitasunaren egunaren beha. Gizadi osoaren historiak bai eta bakotxaren historiak hor dauka bere sentsua. Mundu berri horren eraikitzean, maitasunak baitu eraikitzen, bakotxak bere eginbeharra badu : Filipeko giristinoen jokamoldeaz Paulo bozkariatzen da : “Pozik egiten diot beti otoitz Jainkoari zuen guzien alde, lankide izan baitzaituztet Ebanjelioaren zabaltzean, lehen egunetik orai arte), eta denbora berean dio: « segur nago eginbide on hau zuen baitan hasi duen Jainkoak bururatuko duela Kristo Jesus etorriko den eguna arte.”
Jainkoaren eta gizon-emazteen egintzak ez direla bat bertzearen kontra dauku horrek erakusten. Lankidetza bat da, eta Paulok hori du erakusten Korintiarreri igorri gutunean, baratzezaina deitzen den parabolan: «Nik landatu dut; Apolok ureztatu; bainan Jainkoak handiarazi. Landatzailea eta ureztatzailea deus guti dira; konda dena Jainkoa da, handiarazten duena. » (1 Ko 3, 6-7) Edo bertzela erraiteko, guk ahal duguna egin, eta Jainkoak gaineratekoa.

Ebanjelioa

Jesu Kristoren Ebanjelioa San Luken liburutik 3, 1-6

1 Tiberio enperadore zelako hamabosgarren urtean,
Pontzio Pilato Judeako gobernari, Herodes Galileako buruzagi,
hunen anaia Filipe Iturea eta Trakonitida herrialdeko buruzagi,
Lisania Abileneko buruzagi,
2 Ana eta Kaifas apez nagusi zirelarik,
Jainkoaren hitza etorri zitzaion basamortuan  Zakariasen seme Joanesi.
3 Jordan eskualde guzian ibili zen, bihozberritzeko bataioa predikatuz bekatuen barkamendurako,
4 Izai profetaren liburuan izkiriatua den bezala : “ Mintzo bat oihuka ari da basamortuan :
Presta bidea Jaunari, zuzen bidexkak hari.
5 Erreka guziak izanen dira tapatuak,  mendi eta mendixkak oro apalduak ; bihurguneak xuxenduak, eta malkarrak zelaituak.
6 Eta ikusiko dute gizaki guziek Jainkoaren salbamendua.”

Hain xeheki mintzatzeko, noiz nun eta norekin gertatu diren gauzak erraiteko, Lukek bere arrazoinak badituzke. Ohar bat egin dezakegu berehala: aipatzen dituen jendeak, Jesusen Pasionearen aktoreak dira, hau hurbiltzen ari delako berria.
« Tiberio enperadore zelako hamabosgarren urtean... » ez zauku soberarik argi. Luk ez da hobendun, zeren denbora hartan, biziki neke zen urteen lerroa berregitea. Segur dena, J.K. ondoko 27 edo 28. urtea da.
Joanes Bataiatzailearen eta ondotik Jesusen inguruan izanen diren aktoreak aurkezten ditu Lukek : Gobernadore erromano bat, Pilatus; eta Herodes Antipas, Herodes haundiaren semea. Lukek Juduen bi euskalde ere aipatzen ditu : Galilea eta Judea; eta judu ez diren hiru euskalde ipar aldean: Iturea, Trakonitida eta Abilena. Ez da beraz eskualde osoa, bainan ez du geografia politiko erakaspen bat egin nahi. Heldu den salbamendua bai Judueri bai eta paganoeri zuzendua dela adiarazi nahi du, hori izanen baitu bere ebanjelioaren sail nagusia. Ez da harritzekorik, Luk bera pagano konbertitu bat baitzen.
Gero erlisionearen agintariak izendatzen ditu, Ana eta Kaifas apez nagusiak. Testo grekoan, « Ana eta Kaifas apez nagusia » erraiten du! Egia erran, apez nagusi bakar bat zen : Ana. Bainan Jesusen auzian, biek beren partea ukanen dute.
« Jainkoaren hitza Joanesi etorri zitzaion ». Lukek Joanes Bataiatzailea deitzen duguna, egiazko profeta bezala presentatu nahi dauku.
Joanes Bataiatzailea Zakarias apezaren semea zen, orduan arrunta zen gauza. Judu kartsu ainitz bezala, Jerusalemgo tenplotik urrundu da, eta bere anaiak basamorturat gomitatzen ditu Josue eta Hebrear populua bezala, Jordan ibaian barna iraganez. Joanes Bataiatzaileak profeten predikua du: « bihozberritzeko bataioa predikatuz bekatuen barkamendurako ». Profeten gai berezia beren predikuetan beti bihozberritzea izan zen. Joanes Izai profetaren gerizan ezartzen du Lukek: « Izai profetaren liburuan izkiriatua den bezala » erakusteko Joanes Bataiatzailea egiazko profeta dela, lehengo agintzen gauzatzeari begien idekitzaile.
Izairen mezua bere denborako jendeeri zuzendua zen, hauek uste baitzuten beren desterruan Jainkoak abandonatuak zituela : etxerateko bidea laster hartuko duzue. Joanesek, bere aitzineko profetaren mezua berriz irakurriz, askatasunezko beste bide bat mezutzen du : hemendik harat ez dute Babilonian ziren erbesteratuek bakarrik ikusiko Jainkoaren salbamendua, bainan gizadi guziak.