1. Accueil
  2. La Prière
  3. Commentaires en basque
  4. 2011-2012 (B urtea)
  5. Abenduko denbora
  6. Abenduko lehen igandea B

Abenduko lehen igandea B

Lehen irakurgaia

 ( Jaunari deia etor dadin )

 Izai profetaren liburutik   63,16-17; 64,2-7
 
16    Zu zira, Jauna, gure Aita, “gure Erosle” duzu izena betidanik.
17   Zergatik utzi gaituzu, Jauna, zure bideetarik baztertzen,
        eta gure bihotzak gogortzen, zure beldurrik ez izaiteraino ?
        Itzul zakizkigu, zure zerbitzariengatik,
        zure ondarea diren leinuengatik.
19  Ai, zeruak urra bazinitza eta jauts bazinte!
       Mendiak zure aitzinean urtuko litaizke.

64,2   Jautsi zinen eta mendiak urtu ziren zure aitzinean.
3  Behinere ez da entzun, ez jakin,
    nehork ez du zutaz beste jainkorik ikusi
    haren baitan sinesten dutenen alde hola egin duenik.
4  Zu ateratzen zira, pozik eta zuzen dabiltzanen,
    eta zure bideak gogoan dituztenen bila.
    Hasarre egon zinen, bai, bekatu egin baiginuen,
    aspaldidanik bekatari  baigira, eta halere salbatuko gira.
5  Guziak zikinduak bezala gira, 
    eta gure egintza onak ere trapu zikina bezala dira.
    Hostoak bezala eihartu ginen,
    eta gure bekatuek, haizeak bezala, eremaiten gintuzten.
6  Ez zion nehork zure izenari dei egiten,
    ez zen nehor  zuri hel egitera lehiatzen zenik.
    Zure aurpegia gorde baitzinuen guganik,
     gure bekatuen menpean utzi baigintutzun.
7  Halere, Jauna, zu zira gure Aita.
    Gu, buztina gira, eta zu gure eltzegilea: 
    zure eskuetako lana gira guziak.

Izairen idatzi hau Jesu Kristo aintzineko bostgarren mendekoa izan daiteke . « Gure Aita » otoitzaren eite badu. Bi aldiz erraiten du Jainkoa Aita dela. Lehen bertseta eta azkena berdinak dira ; lehen bertsetean « gure Aita, ‘gure erosle’ duzu izena betidanik »… azken bertsetean « Jauna, zu zira gure Aita », eta bururatzean, eltzegilearen itxura : « Gu, buztina gira, eta zu eltzegilea : zure eskutako lanak gira guziak. »
Eltzegilearen itxura hunkigarria da : erraiten du Jainkoa nola den gure Aita. Ez da lurreko aitatasuna, eltzegilea ere ez da eltzearen aita biologikoa.
Ardura Izraeleko populuari, « seme » izena emaiten zaio. Hala nola Jalgitza liburuan, testo zaharrenean irakurtzen dugu : « Hunela dio Jaunak :  ene Lehen-Semea dut Izrael. » Beraz, Izrael hautatuari pentsatzen dugu. David erregeaz geroztik,  « Jainkoaren Seme » izendatua da erregea. Froga : David erregetzeko egunean, bigarren Salmoan irakurtzen dugu : « Nere semea zira, gaur nik sortu zaitut. » Emeki emeki, ulertzen dugu gutarik bakotxa Jainkoaren seme dela, haren amodioaren seme. Hortik  ikusten dugu “Gure Aitaren” hitzak , izigarri urrunetik heldu zaizkigula : hitz guziak juduen otoitzetan aurkitzen dira.
Izaik bertze izen bat emaiten dio Jainkoari :  « Salbatzailea » edo « Libratzailea ». « Salbatzailea » erraiten dugun aldi guziz « Libratzailea » pentsatu behar dugu, zeren Juduen Kredoa hasten baita erranez : « Sinesten dut Jainko libratzailearen baitan ». Izraelen, gizaldi guzietako errana da : « Jainkoak libratu gaitu eta batasuna egin gurekin. »  Horrek egiten du Izrael populu bat, fede berarekin. Jainkoarekin elkargo egin baino lehen, Izraelek esperientzia bat egina zuen : Egiptotik libratzea. Jainkoak gizona libro nahi du, gizonen eta jainko faltsuen esklabotasunik gabe.
Ainitz aldiz, Testamendu Zaharrean, Jainkoa deitua da « Salbatzailea », populuaren « eroslea ». Bixtan da, hitz horrek ez du erran nahi erosten gaituela, bainan  Jainkoa gure ahaide hurbilena dela, eta libro nahi gaituela. Zeren Izraelek egin duen lehen esperientzia baita libro izaitea. Izaik Jainkoari erraiten dio : «Zu zira gure Erosle  (erran nahi baita libratzaile). Hori da zure betiko izena. »
Jainkoa aitatzat daukalakotz, Izaik otoitz bat egiten dio : « Itzul zakizkigu… Ai, zeruak urra bazinitza.  ». « Itzul zakizkigu » zinez bihozberritzearen otoitza da. Badakigu Jainkoa ez dela gutarik urruntzen, ez da irriskurik urrun dadin. Ez ote da populua urrundu ? Beraz otoitz hori eginez aitortzen du huts batzuetan erori dela, bereziki idolatrian. « Ez zion nehork zure izenari dei egiten, ez zen nehor zuri hel egitera lehiatzen zenik. » Alta badaki Jainkoa dela Jainko bakarra. « Behinere ez da entzun, ez jakin, nehork ez du zutaz beste Jainkorik ikusi haren baitan sineste dutenen alde hola egin duenik. »

Salmoa  79

Leloa:

Gu itzularaz berriz zu gana:
Begitarteaz gu salba, Jauna!
 
Izraeldarren artzain, entzun:
Zure ardiak lehen bezala otoi, lagun!
Zure indarra berpitz-azu:
Zato, Jainkoa, salba gaitzazun, etor ba zu!
 
Gu ganat itzul, Jaungoikoa,
Zerutik beha,  gure zain heda zuk  besoa!
Zain mahasti hau, zaint zazu ba:
Zure eskuinak lantu mahatsa, otoi, salba.
 
Zure gizona zuhauk lagun,
Hautatu duzun  gizasemea hel dakigun.
Zure gaitutzu sekulako:
Pitz gaitzazu, pitz, guk zuri beti kantatzeko.

Salmoa laburra da bainan biziki aberatsa. Hogoi bertsetetan emaiten du Izraelen historia: oren ospetsuak eta oren nekeak. Oren ospetsuak : populua ateratu zelarik Egiptotik, Jalgitza, Lur Sainduan sartzea, Jainkoarekilako elkargoa Izraeleko 12 leinuekin. Bereziki ez deusetarik hasia den populu ttipi horren baliostasuna. Denborak zailak dira segur, bainan urteak joan arau, populuak oroitzapenak edertzen ditu...Badaki Jainkoak duela sortarazi populua, handiarazi eta zaindu :  « Izraeldarren artzain…Zure ardiak lehen bezala otoi, lagun…Zure eskuinak landatu mahastia, otoi salba.»
Izrael populuak neke frango ukan du. Ez dakigu Salmo hau zoin mendetan izkiriatua izan den.  Izkiriatua izan zelarik populua penetan zen : « Jauna, guziahalduna, noiz arte egon behar duzu hasarre, herria otoizka ari zaitzunean ? Nigarra eman daukuzu janari, malko anitz edari.» Hersturan da populua, ez da dudarik,  estranjerraren menpean. Salmoak aipatzen ditu abere basak, hesi zilatuak. Hersturan oihua egiten du Izraelek, itxura guzien arabera urriki-ospakizun batean : «Ez gira zure ganik berriz urrunduko, bizia emanen daukuzu eta guk zuri dei eginen.» Kantuz eman zen otoitza da, zeren 5 bertset baditu, bakotxa bere errepikarekin. Errepikak eginak dira, aipatuz batean iragan denbora, bertzean oraingoa. Errepikak, barkamenduzko galderak dira : « O Jainkoa, altxa gaitzazu; ongi etorri egiguzu, salba gaitezen. » Salmo guzian, populuak konfiantza kantatzen du, oroitaraziz iragan denbora, zeren beti Jainkoak frogatu baitu amodioa populuarentzat...beraz pentsatzen du orai ere salbatuko duela : « Susper zure ahala eta zatozkigu salbatzerat. » Salmo osoak eta bereziki errepikak erraiten du populuaren  ezinegona, beha baitago beti  Jainkoak hitzemanak noiz obratuko dituen.
Jainkoaren amodioaz eta artaz, populuak ainitz aldiz esperientzia egin du, eta Biblian bi irudik adiarazten daukute: artzainarenak eta mahastiarenak. Biek erraiten daukute zer artarekin Jainkoa arduratu den populuaz : mahastizainak mahastia artatzen duen bezala eta artzainak artaldea.

Bigarren irakurgaia                

   ( Eliza leialki Jaunaren beha dago )

 
Jondoni  Paulok  Korintiarreri    1,3-9
 
        Haurrideak,
3    grazia zueri eta bakea gure Aita Jainkoaganik
       eta Jesu Kristo Jaunaganik.
4   Jainkoari eskerrak emaiten ari nitzaio beti zuengatik,
      zueri Jesu Kristo baitan eman dautzuen graziaren gatik.
5  Alabainan, haren baitan aberastu zaituzte gauza guzietan:
     bai hitz, bai Jainkoaren ezagutza guzietan.
6  Zeren, Kristori buruz egiten dugun aitormena
     zuen artean sendo finkatua izan da.
7  Horrela ez duzue dohainik batere falta
    Jesu Kristo gure Jauna noiz agertuko den beha zaudeztenek.
8 Berak sendo iraunaraziko zaituzte azkeneraino,
    nehork zuen kontra erraitekorik izan ez dezan
   Jesu Kristo gure Jauna etorriko den egunean.
9 Leiala da Jainkoa,
    bere Seme Jesu Kristo gure Jaunarekin bat eginez
    bizitzera deitu zaituzten Jainkoa.

Paulok izkiriatzen diote arrunt galduak diren Korintiarreri. Erraiten diote girixtino baten berezitasuna dela beha egoitea :    « Jesu Kristo gure Jauna noiz agertuko den beha zaudeztenek. » Girixtinoak ez  daude gibelerat so, bainan aitzinerat.
Salmo hau proposatua zauku abendoko lehen igandean, girixtinoa oroit dadin  Jainkoak zer hitzeman dion gerorako, zer heldu den.
Abendoan eguberri igurikatzen dugu, gertakari historikoa, Jesusen etortzea gizonen erdirat. Abendoan, urtemuga horri buruz, bihotzak prestatzen ditugu. Beraz, urte guziz, irakurtzen ditugu, Liburu Sainduan, profeten predikuak, Jainkoaren agintzak (salbamenduzkoak) erran nahi baita zoriona. Hitz bera errepikatzen da : « Bozkaria zaitezte…Jainko Jauna salbatzerat heldu zauzue.
Salbamenduaren historia ez da Betlemeko  mañateran gelditzen. Orai ere, beti aiduru gaude. Kristo Erregearen besta egin berria dugu. Bai, Kristo zinez errege da: heriotzeaz eta pizteaz. Jadanik, biziak garraitu baitu herioa eta amodioak herra. Bainan, haren Erregetza ez da oraino osoa. Irakur ditzagun kasetak, entzun ditzagun irratiak, denetan amodio eskasa eta nekeak. Kristo zinez Errege izanen da, gutarik bakotxa amodioz gainditua izanen delarik. Haren garaipenaren beha gaude, gizadi guzia izan dadin libratua: bekatutik, esklabotasunetik eta heriotzetik. Iduri zaiku gaizkiak, herrak, bortizkeriak mundua eremaiten duela, bainan guk fedea baitugu, segurtamena badugu « Gaizkiak » ez duela azken hitza ukanen. Gaizkiak gudua galdua du eta betikotz.
 Abendoko testoak irakurtu behar dira hiru moduz :
Lehena : populua Mesiasen beha dago, Davidetik Jesusen sortzeraino.
Bigarrena: salbamendua Jesusek emana dauku bere heriotzeaz eta pizteaz. Jesus gizon egina bizi izan da amodio osoan Aitaren nahia eginez, eztitasunean, barkamenduan, elkartasunean.
Hirugarrena: Jainkoaren egunaren aiduru gaude, haren garaipen ospetsua gertatuko delarik, orduan gizadi guzia biziko da, Jesus bizi izan den bezala. Badakigu ez dela amets bat, Jesusek erakutsi dauku  gertatzen ahal dela.
Hala nola, Paulok erraiten duelarik Korintiarreri « Grazia zueri eta bakea Jainko Aitaganik eta Jesu Kristo Jaunaganik », ez dira bakarrik jendetasunezko hitz hunkigarriak. Paulo mintzo da Jainkoaren aspaldiko asmuaz : « grazia eta bakea ». Grazia eta bakea berdin dira, emaitza bat urririk. Grazia ukaitea da Jainkoarekin bat egitea. Jainkoaren asmoa da haren amodioan gizadi guziak bat egin dezan Trinitate Sainduan.
Paulo hemen hiru mailatan mintzo da : lehen maila – grazia eta bakea- Jainkoak aintzinetik eta betidanik asmatua duena, eta populuak kontzientziatu duena. Bigarrena: Paulok erraiten du Korintiarreri, grazia jadanik emana dela eta Jesu Kristok zabaldua: « Jainkoari eskerrak emaiten ari nitzaio beti zuengatik, zueri Jesu Kristo baitan eman dautzuen graziaren gatik. Alabainan haren baitan aberastu zaituzte gauza guzietan: bai hitz, bai Jainkoaren ezagutza guzietan. »  Hirugarren maila: « Grazia eta bakea emanak izan zaizkizue... Jesu Kristo noiz agertuko den beha zaudezte, berak sendo iraunaraziko zaituzte azkeneraino... » Kuraia emaiteko Korintiarreri, Paulok erraiten diote: « Leiala da Jainkoa, bere Seme Jesu Kristorekin bat eginez bizitzera deitu zaituzten Jainkoa. »
 Beraz, abendoan oroitzen gira Jainkoaren leialtasunaz, zeren haren baitarik ukanen baitugu behar den indarra bizitzeko. 

 

Ebanjelioa 
                                 
 Jesu  Kristoren  Ebanjelioa  san  Marken  liburutik  13,33-37
 
 Jesus bere etortzeaz mintzo zitzaioten bere dizipulueri, erranez:
33   “ Kasu! Egon erne! Ez baitakizue tenorea noiz izanen den.
34    Bidaiaz joan zen gizon batekin bezala da:
        Etxetik joaitean, bere mutilen gain uzten du,
        bakotxari bere lana emanik,
       eta atezainari erne egoiteko manatzen dio.
35  Zaudezte, beraz, erne,
       ez baitakizue etxeko nagusia noiz etorriko den:
      ilunabarrean ala gauerditan, oilarrak kantu egitean ala goizean.
36  Uste gabean etorri eta , ez zaitzatela lo aurki.
37  Zueri erraiten dautzuetana, deneri erraiten diotet:
      Egon erne ! ”

Jesus dizipulueri mintzo da Ebanjelio huntan            « Gizonaren Semearen etortzeaz », eta erraiten du: « Bainan egun edo oren hura noizko diren, nehork ez daki, ez aingeruek zeruan, ez Semeak, Aitak baizik. » Semeak ez badaki, nola guk jakiten ahal dugu ? Eta Markek segitzen du erranez : « Kasu! Egon erne! Ez baitakizue tenorea noiz izanen den. » Eta testoa segitzen da erranez uste gabean atxemanak izanen girela : « Ez baitakizue etxeko nagusia noiz etorriko den : ilunabarrean edo gauerditan, oilarrak kantu egitean edo goizean. »
 Bigarren irakurgaian, Paulo mintzo da Jainkoaren aiduru egoiteaz. Hemen, Markek erraiten dauku aiduru egoitea ez dela « lo egoitea ». Huna berria, neurriz goragokoa, Abendoan errepikatua izanen dena : gure biziek, izanikan ere xumeak, parte hartzen dute gizadi berriaren sortzean ; horrek egiten du gure handitasuna.
 Gure aidurua izan dadila langiletsua ! Alabainan, neke da  zerbaiten edo norbaiten beha egoitea.  Hortakotz Jesusek apostoluak abertitzen ditu, eta Petrik badaki nehork baino hobeki, Jesus ukatu zuelarik…
Ahulezia hori baino zenbait oren lehenago, Jesusek errana zioten dizipulueri Getzemanin : « Zaudezte atzarririk eta otoitz egizue, tentaldian ez erortzeko » eta gero : « Izpirituz kartsu izanagatik, ahula da jendea… » Zeren beti zatituak baigira Jainkoaren Erresumaren balioaren eta  gure  ahuleziaren artean.
 Egun testoa hobeki ulertzen dugu: « Egon atzarririk » erran nahi baita « otoitz egin ». Otoiz egin behar dugu, izan gaiten Izpirituz beteak, Jainkoaren Erregetza ezagutua izan dadin gure laguntzarekin. So egin dezogun Erresumari Jainkoaren begiekin. Huna Lukek zer erraiten daukun: « Eska, eta emanen dauzue Jainkoak; bila eta aurkituko duzue, jo atea, eta zabalduko zaizue. Zeren eskatzen duenak ukaiten baitu, bilatzen duenak aurkitzen, eta jotzen duenari zabaltzen baitzaio. Ba ote da zuen artean aitarik, semeak arraina eskatu eta arrainaren orde sugea emanen dionik ? Edo arrultzea eskatu eta harrulia emanen dionik ? Beraz, zuek, zirezten gaixtoek, zuen haurreri gauza onen emaiten baldin badakizue, zenbatez gehiago Aita Zerukoak emanen diote Izpiritu Saindua eskatzen dioteneri ! » Bai, Eguna eta Orena Jainkoaren segeretuak dira… Jesusek erraiten duen bezala « nihork ez ditu ezagutzen Aitak baizik. »  Ez gira arranguratu behar, Izpiritua gurekin dago, hori desiratu behar dugu, eta gero sartuko zaiku indarrez.